Wees alert bij emotionele content

Desinformatie roept vaak een sterke emotionele reactie op. Op een moment van verontwaardiging, opwinding of ongeloof ben je sneller geneigd het te delen. Alleen omdat iets viraal gaat, betekent niet dat je het meteen moet geloven en delen.

Sociale media maken het gemakkelijk om informatie snel te delen met grote groepen mensen.  Bots en nepaccounts maken daar gebruik van om desinformatie snel bij veel mensen onder de aandacht te brengen.

Tips en tricks

• Zo verspreiden trollen nepnieuws – isdatechtzo.nl:  in deze video zie je hoe trollenlegers en nepaccounts worden ingezet om desinformatie snel te verspreiden, door in te spelen op emoties en algortimes. 
• Waarom geloven we nepnieuws? – Isdatechtzo.nl: Margriet Sitskoorn is hoogleraar Klinische Neuropsychologie en legt uit waarom het voor mensen zo moeilijk is om onderscheid te maken tussen echt nieuws en nepnieuws. En welke rol emotie hierbij speelt.
• Hoe herken je trollen? – op mediawijs.be krijg je tips om trollen en nepprofielen te herkennen. 

Lees verder dan de kop

Krantenkoppen zijn gemaakt om je aandacht te trekken maar vertellen niet het hele verhaal. Hetzelfde geldt voor een korte post op sociale media. Als het ongeloofwaardig klinkt, is het dat waarschijnlijk ook. Lees dus het hele verhaal en niet alleen de kop.

Clickbait koppen en posts kunnen opzettelijk misleidend zijn. Deze zijn bedacht om sterke emoties op te wekken en mensen aan te zetten tot delen.

Tips en tricks

Lees goed het hele bericht – Isdatechtzo.nl: Hoe check je een bericht? Isdatechtzo.nl biedt 6 tips waar je op kan letten.

Hoe check je online informatie> – mediawjs.be: stappenplan om je te helpen om de betrouwbaarheid van nieuws of een bericht te bepalen.

Let op voor beeld- en audiomanipulatie

Enkele muisklikken volstaan vandaag om beelden te bewerken. Als je een video ziet van een publiek figuur die iets sensationeels zegt, wees je er dan van bewust dat het misschien gemanipuleerd is.

Technologieën op het gebied van artificiële intelligentie kunnen afbeeldingen of video’s maken die echt op mensen lijken, maar volledig nep zijn. Hieronder vallen ook ‘deepfake’ video’s. Bekijk online foto’s en video’s met een kritische blik, vooral als deze sterke emotionele reacties oproepen.

Tips en tricks

Prebunking AI-generated disinformation ahead of EU elections (Engels): Lees meer over het gebruik van AI in desinformatie.

CHECK – Nepbeelden gemaakt met artificiële intelligentie veroveren het internet: zo kan je zien wat echt is en wat niet: Hoe kan je AI-gegenereerde beelden herkennen?

Je gelooft je eigen ogen toch wel? Zo werkt deepfake – Isdatechtzo.nl: Deepfake: Theo Gevers, hoogleraar Computervisie aan de Universiteit van Amsterdam legt in een video uit wat deepfake precies is en waarvoor het wordt gebruikt. Ook geeft hij tips waar je op kan letten om deepfake te kunnen herkennen. 

Haal informatie uit meer dan één bron

Informatie waarover maar door één bron of kanaal wordt bericht, vertelt misschien niet het volledige verhaal. Vraag jezelf altijd af wie het heeft geschreven, met welk doel het is geschreven en hoe het jou heeft bereikt.

Journalisten die nieuws maken voor televisie, radio, kranten, websites en social media, houden zich aan journalistieke  regels, zoals het gebruiken van meerdere, betrouwbare bronnen. Niet-journalistieke makers gebruiken deze regels doorgaans niet. 

Tips en Tricks

BENEDMO LessonUp over Journalistiek: hier lees je meer over de journalistieke regels

Wat is framing? – isdatechtzo.nl: In deze video legt Sarah Gagestein, framing-expert, uit wat een frame is en wanneer een frame nepnieuws wordt. Door meerdere verhalen en perspectieven (en dus frames) naast elkaar te bekijken kun je beter zelf bepalen wat je ergens van vindt.

Wanneer is iets nieuws, en wanneer niet??

Wees Bewuster van jouw bubbel

Niet iedereen ziet online dezelfde informatie. Berichten in jouw feed zijn vaak speciaal op jouw interesses en voorkeuren afgestemd. Ook politieke berichten.

Door bij te houden wat wat je leest, kijkt en aanklikt, weten sociale media (ongeveer) wat jou bezighoudt. Om jou langer online te houden, laten ze jou dus vooral zien wat jou interesseert. Hierdoor kan de informatie die je online ziet, beperkt zijn.

Tips & Tricks

Mediawijs – Wat is een filterbubbel precies?

Mediawijs – Wat is een echokamer? 

Op zoek naar andere bronnen dan wat je online ziet? Ga naar Nieuws in de Klas.

Isdatechtzo.nl – Stap jij uit je filterbubbel?

Raadpleeg experts

Als je twijfels hebt over een verhaal of bericht dat je hebt gelezen, kun je een expert vragen of het klopt. Lijkt het niet te kloppen? Rapporteer het dan bij het platform. Onafhankelijke factcheckers controleren online nieuws berichten op of die helemaal kloppen.

Tips & Tricks

Bekijk de factcheckorganisaties in Nederland en Vlaanderen. 

In aanloop naar de Europese verkiezingen op 6 juni, werken Pointer, het AD, Nieuwscheckers, VRT, RTBF, Factcheck.Vlaanderen, Knack en De Checkers samen in een tiendaagse Factcheck-marathon waarbij beweringen van politici worden gecontroleerd. Bekijk alle factchecks.

De EDMO Elections Task Force publiceert dagelijks updates over desinformatie die circuleert over de verkiezingen. 

Het European Fact-Checking Standards Network heeft een database met informatie over de verkiezingen die zijn gefactcheckt. 

Contacteer deCheckers : iets gezien, gehoord of gelezen waarover je twijfelt? Suggereer dan een factcheck via het factcheckplatform deCheckers. Je vindt er ook een overzicht van de factchecks van verschillende nieuwsorganisaties en je kan zoeken op periode en onderwerp. 

Wil je meer weten over een specifiek onderwerp gerelateerd aan desinformatie? Neem dan gerust contact op met een van de deskundigen van BENEDMO