Nee, Nederlandse minister zei niet dat Covid19 een militaire operatie was

Door Factcheck.Vlaanderen

Uitspraken van de Nederlandse minister van volksgezondheid Fleur Agema (PVV) tijdens een debat in de Tweede Kamer gingen viraal op sociale media en alternatieve blogsites. Ze zou bekend hebben dat Covid19 een militaire operatie was, geleid door de NAVO. Maar het gaat om een verkeerde interpretatie: Agema vermeldde NAVO-verplichtingen in de context van weerbaarheid bij militaire dreigingen. Haar uitspraken gingen niet over Covid19.

Ja, video toont herders die paarden drogeren op pelgrimsroutes in India

Door Factcheck.Vlaanderen

Op sociale media circuleert een bizar filmpje waarin twee mannen een joint geven aan een paard. De beelden zijn echt en dateren van 2023. Het speelt zich af in Noord-India. Daar blijkt het drogeren van paarden langs toeristische trekroutes niet ongebruikelijk.

Nee, de omvormer van zonnepanelen veroorzaakt geen gevaarlijke straling

Door Factcheck.Vlaanderen

Volgens een virale video veroorzaakt de energieverwerking bij zonnepanelen gezondheidsrisico’s. Maar dat kan enkel wanneer er een extreem magnetisch veld uit voortkomt. Bij een goede installatie voor zonnepanelen is het veld daar niet sterk genoeg voor. Plaatsers en netbeheerders moeten zicht aan limieten houden die de blootstelling beperken.

Nee, foto toont geen IS-executies op stadsplein van Hama in Syrië

Door Factcheck.Vlaanderen

Op 8 december valt het regime van Syrische president Assad. In de nawee staat het internet bol van speculaties. IS zou leden van het Assad-regime te Hama gefusilleerd hebben op het stadsplein van Hama voor duizenden toeschouwers. Dat klopt niet: de twee foto’s die de executies zouden illustreren, spelen zich af op verschillende locaties. Er vonden geen executies plaats op het stadsplein.

Nee, Italië heeft de Wereldgezondheidsorganisatie niet verlaten

Door Knack

Op sociale media doet het bericht de ronde dat Italië, in navolging van de Verenigde Staten, uit de Wereldgezondheidsorganisatie zou zijn gestapt. Dat klopt niet. De Italiaanse vicepremier Matteo Salvini heeft daarover een wetsvoorstel ingediend, maar de kans is klein dat het in het parlement wordt goedgekeurd. We beoordelen de claim daarom als onwaar.

Geen bewijs dat ‘Amerikaanse biolabs’ in Oekraïne dodelijke ziekteverwekkers zouden ontwikkelen

Door Knack

Volgens berichten op sociale media zouden de Verenigde Staten biolabs in Oekraïne financieren waar dodelijke ziekteverwekkers worden ontwikkeld. Voor die claim, die gebaseerd is op een oude complottheorie, is nooit enig bewijs geleverd. Er zijn inderdaad ‘biologische laboratoria’ in Oekraïne, en de Amerikanen financieren er ook projecten. Alleen is er niets geheim aan die labs of aan die Oekraïens-Amerikaanse samenwerking, en hebben de laboratoria niets met de ontwikkeling van dodelijke ziekteverwekkers te maken. We oordelen dat er geen bewijs is voor de claim.

Nee, DPG Media liet zich niet betalen door USAID

Door Knack

Op sociale media circuleert de bewering dat het Belgische mediabedrijf DPG Media financiering ontving van het Amerikaanse agentschap voor ontwikkelingshulp USAID. Dat klopt niet. DPG ontving een lening van de Europese Investeringsbank voor de verdere ontwikkeling van digitale technologie. USAID heeft daar niets mee te maken. We beoordelen de stelling dat USAID geld heeft gegeven aan DPG Media dan ook als onwaar.

Deze beelden van Afghanen uit de jaren 1970 zijn gemaakt met behulp van AI

Door Knack

Op sociale media circuleert een montage van beelden die dansende Afghanen uit de jaren 1970 zouden voorstellen. Dat klopt niet. De beelden zijn gegenereerd met behulp van artificiële intelligentie. De clip werd in 2024 voor het eerst op TikTok gepost met het bijschrift: ‘Het nachtleven in Kabul, heruitgevonden met behulp van AI.’ We beoordelen de bijschriften bij de video daarom als onwaar.

NAVO-baas Mark Rutte steunt de overdracht van Groenland aan de VS niet

Door Nieuwscheckers

Donald Trump aast al sinds zijn eerste termijn als president van de Verenigde Staten op Groenland. Vorige maand heeft hij gezegd dat hij militaire middelen daarbij niet kan uitsluiten. Volgens berichten op X kiest NAVO-chef Mark Rutte de kant van Trump in dit dispuut, maar dat klopt niet. Rutte maakt alleen een algemeen punt over het belang van defensie in landen rond de poolcirkel.

Havermout is geen ongezond of dikmakend ontbijt

Door Nieuwscheckers

Sommige influencers beweren dat havermout een ongezond ontbijt is, omdat het zorgt voor bloedsuikerpieken, hormoonschommelingen en vreetbuien. Het onderzoek waarnaar ze verwijzen wordt alleen verkeerd geduid, want dat experiment stond bol van de toegevoegde suiker. Bovendien stellen recente reviews dat er weinig bewijs is dat koolhydraten vermijden helpt om af te vallen.

Vuurwerk zorgt voor net zoveel fijnstof als alle personenauto’s in tien maanden

Door Nieuwscheckers

Het afsteken van vuurwerk tijdens de jaarwisseling is vervuilend. Politicus Ines Kostić van de Partij voor de Dieren probeert te kwantificeren hoe vervuilend oudejaarsavond precies is qua fijnstof: er zou meer fijnstof vrijkomen dan alle personenauto’s in een half jaar uitstoten. Volgens cijfers van emissieregistratie.nl is dat een veel te voorzichtige schatting.

Leefstijl bepaalt 30 tot 50 procent van gezondheid, gezondheidszorg 10 tot 20 procent

Door Nieuwscheckers

Leefstijl is meer van invloed op onze gezondheid dan medische zorg, aldus bijzonder hoogleraar Zingeving, Leefstijl en GGZ Rogier Hoenders (Rijksuniversiteit Groningen): de gezondheidszorg is verantwoordelijk voor 11 procent van onze gezondheid en leefstijl voor 38 procent. Amerikaanse onderzoeken naar determinanten van gezondheid wijzen, ondanks variatie in de exacte getallen, inderdaad uit dat de bijdragen van gezondheidszorg en leefstijl die Hoenders noemt ruim binnen de marges vallen.

Zijn zaadoliën echt zo schadelijk als influencers beweren? 

Door VRT NWS

Op TikTok en Instagram gaan verschillende video’s rond waarin beweerd wordt dat je beter geen koolzaadolie of maïsolie gebruikt. Volgens verschillende influencers zouden die een te hoog omega 6-vetzuurgehalte bevatten en leiden tot ontstekingen. 

Volgens experten kan het geen kwaad om deze oliën te gebruiken zolang het maar op de juiste manier is. Je mag niet alle zaadoliën verhitten, omdat ze kunnen oxideren. Dit leidt tot ranzigheid en vorming van toxische stoffen. Ook het hoge omega 6-vetzuurgehalte is niet schadelijk en zou zelfs kunnen leiden tot een lager cholesterolgehalte.

Duitse verkiezingscampagne (en politici) bedolven onder nepnieuws

Door VRT NWS

Zondag gaan de Duitsers naar de stembus. In de debatten – zowel online als offline – gaat het er hard aan toe. Er doen ook heel wat valse argumenten de ronde. Nepnieuws over de stembusgang wordt verspreid om de positie van partijen of het vertrouwen in eerlijke verkiezingen zelf te ondermijnen. Veel nepnieuws probeert ook specifieke politici net op te hemelen of af te kraken. Duitse onderzoekers kijken vooral naar Rusland als oorsprong van die berichten.

Trumps woorden wakkeren geruchten over verhuis van Palestijnen naar kamp in Jordaanse woestijn weer aan

Door VRT NWS

Een toegestuurde video zou een kamp in Jordanië tonen, gebouwd met Amerikaans geld om een half miljoen Palestijnen op te vangen. Het zou aantonen dat de VS al sinds 7 oktober plannen om de Palestijnen uit Gaza te verdrijven.

We zochten met OSINT-onderzoeksmiddelen naar het kamp. Dat werd volgens de Jordaanse overheid inderdaad net na 7 oktober gebouwd, maar als deel van een nationaal rampenplan. Het is bovendien veel te klein om een half miljoen Palestijnen op te vangen.

Schietgeluiden op virale video Anderlecht zijn nep: hoe herken je gemanipuleerde beelden?

Door VRT NWS

Een video met meer dan 260.000 views, zogezegd van een schietincident in de buurt van metrostation Clemenceau in Anderlecht op 9 februari, gaat rond op TikTok. In de reacties zijn veel mensen bezorgd. Onze hoofdstad werd op 5 en 6 februari al geteisterd door 3 schietpartijen. En ook gisterenavond vluchtte een gewapende man weg van de politie in Anderlecht.

De beelden, waarop je onder andere politiewagens ziet, zijn echt. De audio daarentegen niet. De verspreider heeft het geluid van geweerschoten zelf toegevoegd via een functie in de TikTok-app. Deze beelden hebben niets met voorgaande incidenten te maken. Het is ook onduidelijk of de beelden effectief dateren van 9 februari 2025.