BENEDMO strijdt tegen medische desinformatie bij jongeren in Vlaanderen en Nederland
Uit recent onderzoek blijkt dat 60% van de jongeren regelmatig misleidende gezondheidsinformatie tegenkomt op platformen zoals YouTube, Instagram en TikTok. In het kader van het BENEDMO-project bundelen Vlaamse en Nederlandse partners de krachten om de verspreiding van medische desinformatie op sociale media onder jongeren tegen te gaan. Van april tot en met mei 2025 publiceren VRT, Pointer, Factcheck.Vlaanderen, Nieuwscheckers, Beeld & Geluid en ANP verschillende factcheckresultaten, met als doel de urgentie van dit probleem aan te pakken en de verspreiding van desinformatie te verminderen. De campagne markeert de eerste grote samenwerking tussen Vlaamse en Nederlandse partners sinds de factcheckmarathon rond de Europese verkiezingen in juni 2024.
In het kader van de campagne voerde VRT NWS een bevraging uit bij 126 huisartsen, in overleg met de studiedienst van VRT en onderzoekers van de KU Leuven. Deze bevraging werd uitgestuurd via huisartsenvereniging Domus Medica en bezorgd aan verschillende kleinere huisartsenkringen. 126 Vlaamse huisartsen namen deel. Aanvullend verzamelde Textgain van januari tot en met maart 2025 berichten over gezondheidsonderwerpen zoals supplementen, anticonceptie, voeding, hormonen, fitness en mentale gezondheid op YouTube, Instagram en TikTok. Op basis hiervan werden enkele onderzoeksvelden gekozen, op het snijvlak van gezondheid, sociale media en jongeren.
Wim Vanobberghen, projectleider bij VRT: “Tijdens een eerste samenwerking binnen het project lag de focus vooral op het opbouwen van een sterk netwerk en een hechte samenwerking tussen factcheckers, journalisten en mediaprofessionals. Sinds 2024 wordt er gewerkt aan een structurele samenwerking rond specifieke campagnes. We bundelen de krachten en bouwen verder op elkaars expertise.”
Julia Conemans, programmamanager BENEDMO: “Als BENEDMO-consortium versterken we onze slagkracht en maatschappelijke impact door samen op te trekken rond medische desinformatie — een thema dat iedereen raakt. Uiteindelijk is hiermee ons streven om de impact van desinformatie te verkleinen, zodat mensen mede dankzij ons werk beter begrijpen wat ze kunnen geloven als het om hun gezondheid gaat.”
De inzichten van het onderzoek brengen de partners naar het publiek in verschillende formats, gaande van een klassieke factcheck over specifieke nieuwsitems tot inzichten voor bredere onderzoeksprogramma’s. Op deze manier wordt ook gezocht naar nieuwe manieren om factchecks en inzichten in desinformatie tot bij het publiek te brengen. Hieronder vind je de komende weken alvast een overzicht.
Het BENEDMO-project wil de verspreiding van desinformatie in Vlaanderen en Nederland te voorkomen en tegen te gaan. Het initiatief maakt deel uit van het Europese netwerk EDMO, waarin alle Europese landen samenwerken rond desinformatie.
Huisartsen krijgen veel vragen over gezondheidsadvies op sociale media (artikel)
Door VRT NWS
Op Instagram, TikTok en YouTube worden elke dag gemiddeld 280 berichten geplaatst over gezondheidsthema’s. En dat enkel nog maar in het Nederlands. Helaas soms met foute informatie. Huisartsen krijgen daar steeds meer vragen over en moeten vaak ook ingrijpen. Dat blijkt uit een bevraging van VRT NWS bij 126 huisartsen. Huisartsenvereniging Domus Medica roept op om actie te ondernemen tegen fout gezondheidsadvies op sociale media.
Over AI-dokters en emoties: zo kan je foute berichten over gezondheid op sociale media herkennen (artikel)
Door VRT NWS
Beweringen die inspelen op je emoties, ‘dokters’ die door AI zijn gegenereerd of ronduit commerciële boodschappen: het zijn enkele aanwijzingen dat berichten en video’s over gezondheidsthema’s allerhande op sociale media vals of fout zijn. Ontdek in dit artikel meer tips over hoe je ze kan herkennen.
Ondanks claims over grotere borsten en minder menstruatiepijn lijkt fenegriek toch geen natuurlijk wondermiddel voor vrouwen (factcheck)
Door VRT NWS
Een betere hormoonbalans, meer melkproductie en minder klachten bij menstruatie of menopauze. Het zijn maar een paar van de gezondheidsvoordelen voor vrouwen die op sociale media aan het kruid fenegriek worden toegeschreven. Maar voor de beweringen ontbreekt wetenschappelijk bewijs. En het principe “baat het niet, dan schaadt het niet” gaat bij fenegriek ook niet voor iedereen op.
Deodorants met aluminium en parabenen zijn veilig bij normaal gebruik (factcheck)
Door Factcheck.Vlaanderen
Volgens een YouTuber verstoren deodorants met parabenen en aluminium je hormonen. Maar daar is geen wetenschappelijk bewijs voor. Aluminiumzouten in deodorants zijn geen hormoonverstoorders. Sommige parabenen hebben wel een zwakke hotmonale werking, maar bij normaal gebruik zijn geen schadelijke effecten aangetoond. Deodorants moeten voldoen aan Europese veiligheidsregels en zijn bij normaal gebruik veilig.
Nee, fluoride in tandpasta beschadigt je hersenen niet (factcheck)
Door Factcheck.Vlaanderen
Volgens een video op instagram kun je hersenschade oplopen via het fluoride in je tandpasta omdat daar aluminium in zit. Dat klopt niet. Het fluoride in tandpasta bevat geen aluminium en de theorie dat je van aluminium geheugenstoornissen zou krijgen werd al eerder weerlegd door wetenschappers.
Geen wetenschappelijk bewijs voor fenegriek als wondermiddel voor vrouwen (factcheck)
Door Factcheck.Vlaanderen
Online worden planten vaak als geneeskrachtig voorgesteld. Zo prijst een TikTok-video de plant fenegriek als wondermiddel voor vrouwen. Maar daarvoor bestaat geen wetenschappelijk bewijs. Ook het principe ‘baat het niet, dan schaadt het niet’ gaat niet op, want ondanks dat fenegriek in het algemeen als veilig wordt beschouwd, wordt het door bijwerkingen afgeraden voor bijvoorbeeld zwangere vrouwen.
Tampons zijn geen bron van glyfosaat
Door Nieuwscheckers
Als je TikTok moet geloven dan zijn tampons een bron van bacteriën en chemicaliën, waarbij vooral bestrijdingsmiddel glyfosaat zorgen baart. Het zijn verhalen gebaseerd op oude mediaberichten en een voorlopig onderzoek uit 2015. Bij recentere laboratoriumanalyses in vijf Europese landen werd in geen enkele tampon glyfosaat gedetecteerd.