Factchecks Mei
BENEDMO zorgt voor een doorlopende inbreng van factchecks afkomstig van diverse partners. Hieronder bundelen we de factchecks uit mei 2025.
Voor meer factchecks en uitleg kan je terecht bij de factcheck-partners van BENEDMO: Knack, VRT NWS, Nieuwscheckers, Pointer en Factcheck.Vlaanderen. Contacteer ons via [email protected].
“Mysterieuze rode lijn” voor inhaalverbod op Franse autosnelwegen blijkt nepnieuws
Door VRT NWS
Verschillende media in ons land brengen een verhaal over een nieuw type wegmarkering in Frankrijk en Spanje: een geschilderde rode lijn die wijst op een inhaalverbod. In Spanje vind je een dergelijke rode lijn inderdaad terug op een tweevaksbaan in Andalusië, over een lengte van 4 kilometer. Het verhaal dat de rode lijn ook overgewaaid was naar Frankrijk, circuleert al sinds oktober 2024 op Franse clickbaitsites. Het werd recent overgenomen door Franse automagazines en grote nieuwsmedia. In werkelijkheid kan je de rode lijnen op Franse wegen helemaal niet terugvinden. Dat bevestigt ook het tolbedrijf dat de autosnelwegen uitbaat.
21 miljoen views op een dag, maar video over vermeend druggebruik van Macron en co laat eigenlijk gewoon een zakdoek zien…
Door VRT NWS
Een virale video zou tonen hoe de Franse president Macron subtiel een zakje drugs van tafel haalt tijdens een treinrit met de Britse premier Starmer en de Duitse bondskanselier Merz. Andere beelden van de ontmoeting maken echter snel duidelijk dat het hier om een zakdoek gaat. De verspreiders van het gerucht op sociale media verwijzen nadrukkelijk naar de Oekraïense president Zelensky, over wie ook regelmatig nepnieuws rond drugs verschijnt.
Vals krantenartikel doet de ronde over vaccinatiestatus minister Frank Vandenbroucke
Door VRT NWS
Op sociale media wordt beweerd dat minister van Volksgezondheid Vandenbroucke zou toegegeven hebben dat hij zich tijdens de coronapandemie niet heeft laten vaccineren. Als bewijs bij de bewering wordt een zogezegd artikel van De Morgen bijgevoegd. In andere berichten wordt verwezen naar een gesprek op Radio2. Dat artikel van De Morgen bestaat niet en werd nooit gepubliceerd. Alles wijst erop dat de afbeelding is gemaakt met een AI-beeldgenerator. Ook van een vermeend gesprek op Radio2 is geen sprake. Vandenbroucke zelf ontkent de aantijgingen met klem.
Van beelden uit videogames tot oude filmpjes: golf van nepnieuws na opflakkering conflict tussen India en Pakistan
Door VRT NWS
Onder de noemer ‘Operation Sindoor’ heeft India raketaanvallen uitgevoerd op Pakistaans grondgebied. Op sociale media krijgen de aanval en de Pakistaanse tegenreactie heel wat aandacht. Er doen ook ontzettend veel foute beelden de ronde. Zo worden oude beelden in verband gebracht met de recente aanvallen en worden er zelfs beelden uit videogames geplukt. In het bijzonder over de – voorlopig onbevestigde – bewering dat Pakistan een aantal Indiase gevechtsvliegtuigen zou hebben neergehaald, gaan veel nepbeelden rond.
Nee, gemiddelde leeftijd voor eerste social media-account is niet acht jaar
Door Factcheck.Vlaanderen
Volgens Oskar Seuntjens (Vooruit) maken jongeren gemiddeld op 8 jaar een eerste account aan op sociale media. Dat klopt niet. Rapporten over mediagebruik bij jongeren in Vlaanderen geven aan dat de gemiddelde leeftijd eerder rond 11 à 12 jaar ligt.
Geen bewijs dat zeventig procent van de gedetineerden na vrijlating opnieuw in gevangenis belandt
Door Factcheck.Vlaanderen
Op Facebook stelt Vlaams minister van Onderwijs, Justitie en Werk Zuhal Demir het recidivistenprobleem in België aan de kaak. 70 procent van wie nu in de gevangenis zit, zou daar later opnieuw terechtkomen. Uit onderzoek blijkt dat 70 procent van de gedetineerden na hun straf opnieuw in contact kwam met het gerecht. Maar dat wil niet zeggen dat ze ook terug in de gevangenis belandden.
Het klimaat warmt op, dit oude krantenartikel bewijst niet het tegendeel
Door Factcheck.Vlaanderen
Een bericht op sociale media suggereert een tegenstrijdigheid in de klimaatwetenschap door te verwijzen naar een artikel uit 1971 waarin een NASA-wetenschapper waarschuwde voor een mogelijke nieuwe ijstijd. Dit was een wiskundige hypothese waarop de wetenschapper enkele jaren later terug kwam. Rond 1970 stond de klimaatwetenschap nog in haar kinderschoenen en was het langetermijneffect van bepaalde stoffen nog onduidelijk. Door jaren onderzoek is er nu een duidelijke wetenschappelijke consensus over de impact van broeikasgassen.
Er zijn wel pro-Palestijnse betogingen in buurlanden van Israël en Palestina
Door Knack
Op sociale media circuleert de bewering dat er in de buurlanden van Israël en Palestina geen protest plaatsvindt tegen de oorlog die Israël in de Gazastrook voert. Dat klopt niet. In landen als Egypte, Jordanië en Libanon zijn wel degelijk pro-Palestijnse protesten georganiseerd. Al zijn die zeldzamer en onderhevig aan strenge beperkingen.
Deze beelden werden niet gemaakt op de begrafenis van paus Franciscus
Door Knack
Online circuleert een video die satanische rituelen op de begrafenis van paus Franciscus zou tonen. Maar de beelden tonen een religieuze optocht tijdens de Goede Week in de Spaanse stad Cartagena.
Harvard University heeft geen brief van de Amerikaanse onderwijsminister gecorrigeerd en online gezet
Door Knack
Op sociale media circuleert de bewering dat Harvard University een brief van de Amerikaanse onderwijsminister zou hebben gecorrigeerd op spelling en grammatica en die vervolgens online zou hebben gedeeld. Dat klopt niet. De brief van de minister aan de universiteit is authentiek, maar de gecorrigeerde versie die op sociale media circuleert, is afkomstig van een X-gebruiker die ze als satire had gedeeld.
Israël staat wel op het compilatiealbum van het Eurovisiesongfestival
Door Knack
Op sociale media circuleert de bewering dat de Israëlische inzending voor de meest recente editie van het Eurovisiesongfestival geen deel zou uitmaken van het officiële compilatiealbum. Dat klopt niet. Het lied van Israël staat op de eerste plaats van de tweede cd en is slechts afwezig in een korte promotievideo voor de vinylversie van dat album.
Alarmerende VWS-cijfers over vapeverslaving berusten op antwoorden van acht tieners
Door Nieuwscheckers
Er zijn geen cijfers waaruit blijkt dat bijna 40 procent van de 12- tot en met 16-jarigen verslaafd is aan vapen, of dat bijna 40 procent van de vapende jongeren in die leeftijdsgroep denkt dat ze verslaafd zijn. De alarmerende koppen met deze cijfers zijn gebaseerd op niet-representatieve onderzoeksresultaten: op de antwoorden van acht van de twintig ondervraagde vapende jongeren. Dat het ongefundeerde en overdreven getal van ‘bijna veertig procent van 12-16-jarigen verslaafd aan vapen’ toch het nieuws haalde, komt door een fout in het persbericht van VWS, een vergissing van een ANP-redacteur en, vooral, doordat journalisten het onderzoek niet lazen.
Echt nieuws, onjuiste foto’s: negen kinderen uit artsengezin Gaza gedood
Door Nieuwscheckers
Het bericht over de dood van negen kinderen uit één Gazaans artsengezin gaat op sociale media vergezeld van foto’s waarvan een deel bij ouder nieuws hoort of is vervaardigd met AI. De beschuldiging dat daarom ook de gebeurtenis zelf verzonnen is, is onterecht, zo blijkt uit berichtgeving ter plekke.
Honden hebben geen voedselafdruk die tien keer groter is dan die van mensen
Door Nieuwscheckers
Op basis van de hoeveelheid grond die nodig is om hun voedsel te produceren, nemen honden meer ruimte in dan mensen. Volgens het televisieprogramma Wat houdt ons tegen? zou de ‘voedselafdruk’ van honden, gemiddeld zelfs tien keer zo groot zijn als die van mensen. Maar Nederlandse honden met een gemiddeld gewicht van 10 à 20 kilo hebben een voedselafdruk van tussen de 0,9 en 3,66 hectare per jaar. Voor Nederlanders was dit in 2016 1,6 hectare. Een hond met een voedselafdruk die tien keer zo groot is, zou bijna drie keer zoveel moeten wegen als de zwaarste hond ooit.