April factchecks in de kijker
BENEDMO zorgt voor een doorlopende inbreng van factchecks afkomstig van diverse partners. Deze factchecks worden gebundeld in een maandelijks overzicht.
Voor meer factchecks en uitleg kan je terecht bij de factcheck-partners van BENEDMO: Knack, VRT NWS, Nieuwscheckers en Factcheck.Vlaanderen. Contacteer ons via [email protected]
Geen bewijs dat een Oekraïense ‘baby Mia’ geboren werd in de metro van Kiev
Door Factcheck.Vlaanderen
Internationale en nationale media berichtten dat er op 25 februari een Oekraïense ‘baby Mia’ geboren werd in een metrostation in Kiev. De voornaamste bron hiervoor is een social mediapost van Hanna Hopko, een Oekraïense politica die het nieuws de wereld in stuurde aan de hand van 1 beeld. Deze post kwam na een bericht van Starobilsk Multidisciplinair Hospitaal over de geboorte van een jongen in de kamer van hun kraamziekenhuis. In België is het verhaal terug te brengen tot een artikel van de Kyiv Post, dat zich baseert op een Telegram-bericht met beeldmateriaal van de geboorte in Starobilsk. Onder meer de Daily Mail gaf aan dat er een politieagente moeder en kind hielp bij de bevalling. In werkelijkheid was de agente de ster in een vergelijkbaar nieuwsverhaal van de BBC in 2021, waar een moeder in een metro in Kiev hulp kreeg van lokale politie.
Opschrift vastgebonden Oekraïners betekent ‘plunderaar’, niet ‘collaborateur
Door Factcheck.Vlaanderen
Op sociale media gaan foto’s en video’s uit Oekraïne rond waarop mensen zijn vastgebonden aan bomen of lantaarnpalen. De beelden komen inderdaad uit Oekraïne. Het is niet altijd duidelijk wie de daders zijn en wat hun motief is. Sommigen beweren dat mensen met Russische sympathieën worden vastgebonden, maar de geanalyseerde beelden gaan steeds over mensen die beschuldigd worden van het plunderen van leegstaande huizen of een winkelcentrum, zoals in Cherson. Het woord “мародер”, dat op beelden vaak terugkomt als opschrift, betekent dan ook niet “collaborateur”, maar “plunderaar”.
Er bestaat geen Pfizeronderzoek dat hoge kans op hartaanval door vaccinatie aantoont
Door Factcheck.Vlaanderen
Een NineForNews artikel beweert dat gevaccineerden 500% meer kans hebben op een hartaanval. Het zou gebaseerd zijn op een onderzoek van Pfizer, maar er bestaat geen onderzoek dat dit aantoont. Uit wetenschappelijke studies kunnen we enkel oordelen dat er een verhoogd risico is voor myocarditis en pericarditis voornamelijk bij jonge mannen, maar er werd geen rechtstreeks verband vastgesteld met het vaccin. Ook de claim dat het coronavaccin het dodelijkste vaccin van de afgelopen 30 jaar zou zijn, werd eerder ontkracht.
Neen, mysterieuze gevallen van hepatitis B zijn geen bijwerkingen van het coronavaccin
Door VRT NWS
Zijn de coronavaccins de oorzaak van acute hepatitis bij jongere kinderen? Dat verhaal doet de ronde op sociale media nadat bekend werd dat wereldwijd al bij meer dan 100 kinderen een nieuwe, mysterieuze vorm van hepatitis is vastgesteld. Gezien de meerderheid niet gevaccineerd is tegen het coronavirus, is een link met de vaccins onmogelijk. De eigenlijke oorzaak is momenteel onduidelijk. In ons land zijn er voorlopig geen gevallen gemeld.
Neen, dit zijn geen beelden van het gezonken vlaggenschip Moskva
Door VRT NWS
Op sociale media circuleren foto’s en video’s die het Russische vlaggenschip Moskva na een Oekraïense raketaanval zouden tonen. Maar de online beelden zijn misleidend: ze dateren van enkele jaren geleden en tonen brandende schepen in onder andere Noorwegen. Momenteel zijn er nog geen beelden van het gezonken Russische schip, ook de oorzaak blijft nog onduidelijk.
Neen, er zijn niet ‘meer dan een miljoen’ stemmen voor Le Pen zomaar verdwenen.
Door VRT NWS
Een plotse daling van het aantal stemmen voor presidentskandidate Marine Le Pen tijdens de verkiezingsshow op de Franse televisiezender France 2 veroorzaakt beroering op sociale media. Volgens verschillende twitteraars gaat het om “verkiezingsfraude” waardoor de voorzitster van het Rassemblement National het presidentschap werd ontzegd. In werkelijkheid gaat het om een banale technische storing bij het tv-station.
Video met cocaïne op bureau van Zelensky is fake
Door Knack
Op sociale media doet een filmpje de ronde waarin de Oekraïense president Volodymyr Zelensky online vergadert met naast hem cocaïne en een bankkaart. Het blijkt te gaan om een video die Zelensky zelf online zette op 6 maart, en waar later de cocaïne en de bankkaart aan toegevoegd werden. We beoordelen de gemanipuleerde video als onwaar.
Deze video bewijst niet dat Oekraïners werden gedwongen om op burgers te schieten
Door Knack
Op sociale media wordt een video gedeeld die zou bewijzen dat Oekraïense militaire bevelhebbers hun soldaten zouden hebben verplicht om Oekraïense burgers neer te schieten in de regio Loegansk. Dat is wat de Oekraïense militair in de video vertelt, maar op andere beelden, die uit de gedeelde video werden geknipt, is te zien hoe dezelfde militairen door de Russen worden overmeesterd en onder schot gehouden. Dat kan erop wijzen dat het om een afgedwongen getuigenis gaat, die geen bewijs levert voor de stelling dat de Oekraïners hun eigen volk zouden aanvallen.
Nee, deze foto toont geen Oekraïense tank in Irak
Door Knack
Online circuleert een foto van een tank met daarop de Oekraïense vlag en het nationale embleem, met op de achtergrond een muurschildering van voormalig Iraaks president Saddam Hoessein. De foto is getrukeerd. De vlag en het nationale embleem werden achteraf aan de foto toegevoegd. We beoordelen de foto als onwaar. Oekraïne stuurde enkele maanden na de inval wel manschappen naar Irak.
Niet duidelijk hoeveel tienermeisjes transgender zijn
Door Nieuwscheckers
Tijdens een uitzending van Ongehoord Nieuws werd de bewering gedaan dat één op de twintig tienermeisjes transgender zegt te zijn, terwijl dit in 2008 nog één op de tweeduizend zou zijn. Deze cijfers zijn onnauwkeurig. Voor tieners zijn er momenteel geen betrouwbare cijfers over welk percentage transgender is. Vergelijkingen met voorgaande jaren worden bemoeilijkt doordat er verschillende definities van transgender worden gehanteerd. Er lijkt wel sprake te zijn van een stijging in het percentage mensen dat zich transgender noemt ten opzichte van 2008, maar hoe groot deze stijging is, is niet met zekerheid te zeggen.
Dit is een foto van een filmset in Sofia (Bulgarije), niet een Oekraïens straatbeeld
Door Nieuwscheckers
Eind maart 2022 doet een foto de ronde op Twitter waarop een straat in Kiev dan wel Lviv te zien zou zijn, volgehangen met Nazivlaggen. Dit zou een bevestiging moeten zijn van het verhaal dat nazisme wijdverbreid is in Oekraïne. De foto heeft echter niet te maken met Oekraïne. Het gaat hier om een beeld van een filmset van de Franse oorlogsfilm Victor Young Perez uit 2013. De foto is van een straat in de Bulgaarse hoofdstad Sofia, waar de film deels is opgenomen.