Om te zorgen dat deze tools zo goed mogelijk aansluiten bij de behoeften uit de praktijk, heeft Bellingcat eerst onderzoek gedaan naar de werkwijze en wensen van factcheckers. Dit hebben ze gedaan door een verkennende survey uit te sturen, gevolgd door individuele diepte-interviews en een design thinking workshop met een deel van deze factcheckers. 

Behoeften van factcheckers 

Uit dit onderzoek kwamen diverse pijnpunten naar voren, die optreden tijdens verschillende fases van een factcheck. Zo is het vinden van een geschikte claim om te checken – een cruciale eerste stap – niet altijd eenvoudig, mede doordat sommige platforms (zoals TikTok en Telegram) lastig te doorzoeken zijn. Daarnaast is het soms omslachtig om na te gaan of een claim al gecheckt is door een andere factchecker.

Tijdens het daadwerkelijke onderzoeken van een claim lopen factcheckers ook tegen uitdagingen aan. Zo moet men er constant alert op zijn dat de gebruikte onderzoeksmethoden begrijpelijk en repliceerbaar zijn, en dat bewijsmateriaal (dat in de loop van de tijd vaak verwijderd wordt) goed gearchiveerd wordt. Verder wordt het constant aanpassen aan een nieuwe context als lastig ervaren. Het checken van een claim vereist telkens een eigen, unieke aanpak, wat in veel gevallen inhoudt dat een factchecker (die onder tijdsdruk werkt) nieuwe tools of methoden eigen moet maken. 

Tenslotte moeten gepubliceerde factchecks het publiek weten te bereiken. Een manier om dat te doen is via sociale media, maar ook deze stap brengt moeilijkheden met zich mee. Zo moet de factcheck voor een goede Twitter-post vertaald worden naar een compacte, aantrekkelijke samenvatting, terwijl voor TikTok of Youtube video-materiaal nodig is. Het aanpassen aan deze verschillende kanalen is bewerkelijk, waardoor factcheckers er vaak geen tijd voor hebben.

Nieuwe tools

Om het werk van factcheckers op bovenstaande punten te vergemakkelijken, heeft Bellingcat in samenwerking met Textgain een aantal ideeën voor nieuwe tools opgesteld. Hieronder benoemen we ze kort – in dit document kun je meer gedetailleerde informatie vinden. De ideeën kunnen gedurende het BENEDMO-project worden aangepast, bijvoorbeeld na feedback van consortiumpartners of onvoorziene technologische uitdagingen.

1. Plugin om te zoeken naar Nederlandse/Vlaamse factchecks
   • We ontwikkelen een browser plugin waarmee een gebruiker een claim kan selecteren op een webpagina. De claim wordt automatisch doorgestuurd naar een semantische zoekengine die de meest relevante factchecks suggereert uit een geaggregeerde database van artikelen van VRT, Knack, AFP, Nieuwscheckers, Gezondheid & Wetenschap en Factcheck.Vlaanderen. 
2. Tool die geautomatiseerde templates maakt
   • Deze tool automatiseert een deel van het factchecking werk door (1) een URL met desinformatie in een aantrekkelijk template te gieten voor een factcheck en (2) een voltooide factcheck automatisch te converteren naar andere formats, zoals een twitter thread of audio/video.
3. Tool om het archiveren en delen van content makkelijker te maken
   • Desinformatie wordt vaak snel verwijderd door moderatoren van sociale media of de auteurs zelf. Deze tool zorgt ervoor dat content snel en eenvoudig gearchiveerd kan worden op een permanente locatie.
4. Doorzoekbare database van transcripties
   • We verzamelen ondertitels van Vlaamse en Nederlandse televisieprogramma’s en zorgen ervoor dat factcheckers op een efficiënte wijze (de oorsprong van) claims kunnen terugvinden. 
5. Tool om vergelijkbare woorden/jargon te vinden 
   • Deze tool laat factcheckers toe om snel de context en betekenis van voor hen onbekende woorden (bv. kwetsende/aanstootgevende neologismen, …) terug te vinden.
6. Claim-verificatie pipeline 
   • Deze pipeline zorgt ervoor dat suggesties voor factchecks op een gestroomlijnde manier kunnen worden verwerkt op het niveau van de redactie. De redactie kan de bronnen voor suggesties zelf configureren en de pipeline zorgt ervoor dat de redactie snel inzicht krijgt in de binnenkomende suggesties.

Lees het volledige rapport hier